In een eindeloze dans, glijden hormonen soepel door ons lichaam, en geven met elegante precieze signalen door die onze fysieke en emotionele balans in de maat te houden.
Net zoals een dirigent die met een baton zwaait om een symfonie van muzikale noten te leiden, zo sturen hormonen de symfonie van onze lichamelijke functies aan, met een subtiliteit die even fascinerend als complex is.
Wat zijn hormonen precies?
Het woord ‘hormoon’ vindt zijn oorsprong in het Griekse woord ‘hormao’, wat ‘in beweging zetten’ betekent.
Het zijn net postduiven.
Ze brengen de chemische boodschappers over als trouwe postduiven.
De boodschappen worden overdragen tussen de uithoeken van onze zenuwcellen en die van onze honden, en zorgen voor een stroom van informatie die essentieel is voor de harmonieuze werking van ons lichaam.
Deze wonderlijke chemische boodschappers worden geproduceerd in de verborgen kamers van onze organen en klieren, zoals:
- de schildklier;
- bijnier;
- geslachtsklieren;
- darmen.
Ze verschuiven zachtjes door onze bloedbaan, en brengen boodschappen naar de verre uithoeken van ons lichaam, zodat ons lichaam in balans blijft.
Terwijl hormonen deze cruciale taak uitvoeren, zijn neurotransmitters (de gesprekspartners) die in de hersenen en zenuwcellen van ons zenuwstelsel worden gecreëerd. Ze praten in een razendsnel tempo, waardoor een netwerk van reacties wordt geactiveerd die onze emoties en gedrag aansturen.
Hormonen zijn niet alleen de dirigenten van ons eigen lichaam, maar ook van onze honden.
Ze spelen een hoofdrol in het orkestreren van het gedrag van onze honden, en beïnvloeden alles, van hun speelsheid tot hun reactie op angst en stress.
Snap je hoe belangrijk onze hormonen zijn?
Een van de vragen die we regelmatig krijgen is: Kan mijn hond last hebben van zijn hormonen?
Als voorbeeld: Castratie bij jouw hond kan een significante verandering teweegbrengen in de hormonale balans, met een aanzienlijke impact op het fysieke welzijn van je hond.
Hondengedrag is een complexe melodie die wordt beïnvloed door een verscheidenheid aan factoren – genetische erfenis, leerprocessen, en de omgeving vormen de noten en akkoorden van hun gedragsmelodie.
Hormonen voegen hun eigen unieke ritme toe aan deze melodie, waardoor het gedrag van onze honden door hormonen wordt beïnvloed.
In de volgende alinea’s zullen we de invloed van verschillende hormonen en neurotransmitters op het gedrag van uw hond verkennen en het zo begrijpelijk mogelijk maken.
1. Oestrogeen; de stemmingswisselaar
Oestrogenen zijn bekend als vrouwelijke hormonen die een cruciale rol spelen bij de ontwikkeling van voortplantingsorganen bij vrouwen.
Maar, ook mannen produceren dit hormoon in kleine hoeveelheden.
Natuurlijk beïnvloeden deze hormonen het gedrag gerelateerd aan onze voortplanting.
Bij honden werkt het als volgt:
Gedurende de cyclus van een teef fluctueert het oestrogeengehalte, en daarmee veranderen ook haar emoties en gedrag.
Wanneer de oestrogeenspiegel het hoogst is tijdens de vruchtbare periode, kunnen teven prikkelbaar, teruggetrokken of onrustig zijn, maar dit varieert per hond.
Reuen zijn in staat te ruiken wanneer een teef een hoog oestrogeengehalte heeft, wat ook indirect hun gedrag beïnvloedt.
Hoewel de precieze invloed van het oestrogeengehalte op emoties niet volledig bekend is, is duidelijk dat dit hormoon heftige stemmingswisselingen kan veroorzaken.
Een plotselinge daling van oestrogeen na de bevalling kan bijvoorbeeld leiden tot depressie.
Wat minder bekend is is het volgende:
Oestrogeen is sterk gerelateerd aan sociaal gedrag en communicatie.
Kijk, uit onderzoek door Chinese wetenschappers blijkt dat oestrogene stoffen emoties en gezichtsuitdrukkingen bij anderen beter herkenbaar maken.
- Emoties en gedrag: stemmingswisselingen, opvliegers;
- Productie: in bijnieren, vetcellen, bij mannen in de testikels, bij vrouwen in de eierstokken en tijdens zwangerschap ook in de placenta (hormoon).
2. Serotonine; geeft een positieve boost
Het hormoon Serotonine bij honden.
Serotonine, een neurotransmitter, heeft een positieve invloed op ons humeur.
Het versterkt ons zelfvertrouwen en wordt aangemaakt wanneer we trots zijn of waardering krijgen.
Maar wist je dat:
Serotonine bij honden en mensen helpt tegen depressieve gevoelens.
Een gebrek aan Serotonine kan leiden tot negatieve gevoelens zoals bezorgdheid, irritatie en uiteindelijk depressie en angst.
Dit is een belangrijke, die veel mensen onderschatten.
Een feitje:
Opmerkelijk genoeg (of niet) is dat agressief gedrag zowel bij mensen als honden gelinkt is aan lage serotonineniveaus.
Ook veroorzaakt een tekort aan serotonine probleemgedrag zoals:
- angst en agressie (uitvalgedrag of extreme angsten zoals verlatingsangst);
- rusteloosheid (honden blijven maar alert en kunnen hun slaap niet vatten);
- hyperactiviteit (denk aan een ADHD hond);
- compulsief gedrag (denk aan golven jagen van honden of het najagen van schaduwen).
Daarbij verlaagt Serotonine de pijngrens, wat soms leidt tot overgevoelige reacties bij aanraking.
Serotonine bij honden wordt voor een groot deel aangemaakt in de darmen.
Het gehalte stijgt tijdens het eten, wat helpt bij het reguleren van emoties.
Honger en inactiviteit in de darmen maken honden prikkelbaar. Een structureel voedingstekort zorgt voor uitputting van serotonine, wat depressie kan veroorzaken.
In het kort speelt serotonine een belangrijke rol bij:
- Emotie en gedrag: geluk, trots, zelfvertrouwen;
- Productie: in zenuwcellen (neurotransmitter) en in de darmen (hormoon).
Door te begrijpen hoe serotonine werkt, kunnen we beter omgaan met depressie, stemmingswisselingen en concentratieproblemen bij onszelf en bij honden.
3. Dopamine; en zijn Belonende Werking
Dopamine is een sleutelspeler in het beloningssysteem van een hond en heeft een grote invloed op het gevoel van geluk en welzijn.
Dit stofje wordt vaak het ‘gelukshormoon’ genoemd en is super belangrijk voor de innerlijke drang of motivatie.
Voor honden hangt dopamine vooral samen met hun neuswerk, zoals snuffelen, en het fijne gevoel dat dit met zich meebrengt.
Als honden vanuit hun eigen nieuwsgierigheid de wereld gaan ontdekken, maakt hun lichaam dopamine aan.
Wist je dat:
Bij het aanmaken van dopamine de neus van je hond de hoofdrolspeler is…
Snuffelen is een essentieel deel van het zogenaamde ‘SEEKING systeem’ bij honden, dat zorgt voor een goed gevoel.
Bij mensen zorgt bijvoorbeeld muziek of sporten voor een dopamine-boost.
Voor honden hebben naast snuffelen, ook bijten, kauwen, speeltjes in hun mond nemen, likken en het verkennen van de omgeving invloed op de dopamineniveaus.
TIP: zorg dat je je hond meerdere nieuwe plekken om te snuffelen aanbiedt en wissel deze af.
Luister goed want, probleemgedrag kan bij honden opduiken als ze niet genoeg kans krijgen om activiteiten te doen die ze leuk vinden.
Uit frustratie gaan deze honden dan op zoek naar andere uitlaatkleppen en kunnen ze ongewenst gedrag laten zien. Een tekort aan dopamine kan zelfs tot depressie bij honden leiden.
Om het ‘SEEKING systeem’ bij honden te stimuleren, kun je verschillende dingen doen.
Laat je hond de omgeving verkennen, bied leuke activiteiten aan zoals spelletjes en denkwerk, en geef je hond de ruimte om te spelen en te ontdekken.
Speuren, snuffelen en ergens op kauwen zijn enorm belonend voor honden en geven hem een fijn gevoel.
Dopamine heeft effect op emoties en gedrag zoals:
- geluk;
- blijdschap;
- genot;
- verlangen;
- extremen zoals obsessie;
- verslaving;
- frustratie.
Dopamine wordt aangemaakt in zenuwcellen en werkt als een soort boodschapperstofje, een neurotransmitter.
4. Testosteron; De Dappere Strijder
Het mysterie van hormonen en hun invloed op honden gaat veel verder dan we vaak denken.
Neem bijvoorbeeld testosteron, vaak geassocieerd met machogedrag en seksualiteit, maar het speelt ook een sleutelrol in de gezonde ontwikkeling van het lichaam van je hond.
Dit hormoon is cruciaal voor het behouden van sterke botten en stevige spieren. Maar wist je dat lage testosteronniveaus ook kunnen leiden tot concentratieproblemen en depressie, wat uiteraard het gedrag van je hond beïnvloedt?
In de hondenwereld geeft testosteron een boost aan de geslachtsdrift bij zowel mannetjes als vrouwtjes.
Het geeft ook een dosis zelfvertrouwen in onze viervoetige vrienden.
Als een hond zich onzeker voelt en daardoor agressief wordt naar andere honden, kan castratie de onzekerheid en agressie waarschijnlijk verder opvoeren. (beluister ook onze podcast over de nadelen van castratie)
Nu duiken we even dieper in: Welke invloed hebben hormonen op honden? Het antwoord ligt gedeeltelijk in de werking van testosteron:
Emoties en gedrag: testosteron bij honden stimuleert de geslachtsdrift en zelfvertrouwen.
Productie: dit krachtige hormoon wordt aangemaakt in de bijnieren, en bij mannetjes ook in de testikels, terwijl bij vrouwtjes de eierstokken aan het werk zijn.
Met deze inzichten begrijpen we dat testosteron niet alleen maar over stereotype ideeën gaat.
Het speelt een fundamentele rol in het welzijn en gedrag van zowel mensen als dieren, en helpt ons beter te begrijpen hoe de hormonale huishouding de wereld van onze honden vormgeeft.
5. Adrenaline; De verslaafde (zet aan tot actie)
Adrenaline in het hormonale leger, springt in actie wanneer gevaar op de loer ligt. Dit hormoon is onmisbaar voor overleving.
Het jaagt je hartslag op, zet je ademhaling op scherp en opent je pupillen wijd, klaar voor de strijd.
Als een hond geconfronteerd wordt met bedreiging, is het vaak een keuze tussen vechten, bevriezen of vluchten.
Angst en woede zijn vaak de brandstof voor deze krachtige motor voor een reactie. Adrenaline wordt aangemaakt in de bijnieren en doet ook dienst als neurotransmitter in sommige zenuwcellen.
Maar het probleem hiermee is als volgt:
Als de storm van chronische stress te lang aanhoudt, kan een overvloed aan adrenaline de gezondheid van je hond ernstig in gevaar brengen.
Een constante staat van hoge paraatheid is als een motor die te lang op hoge toeren draait, met hoge bloeddruk en hartslag als gevolg.
Het is dus van cruciaal belang om de gezondheid van je hond te bewaken en op te letten op tekenen die duiden op: overmatige stress.
6. Oxytocine: Het verliefde stelletje
Oxytocine, het liefdevolle “knuffelhormoon,” bloeit op in momenten van sociaal contact – de zachte aanrakingen, liefdevolle blikken en intense knuffels. Voor hondenmoeders is het een onmisbare bondgenoot tijdens de bevalling en het verzorgen van de pups.
De magische spiegel van empathie wordt duidelijk wanneer zowel mensen als honden een stijging van oxytocine ervaren bij oogcontact.
Dit zorgt voor een vlaag van vlinders in je buik, en je hond voelt het ook.
Wist je dat:
Interessant genoeg wordt ontdekt dat vrouwen die een keizersnede ondergingen, minder oxytocine aanmaken wanneer ze hun baby horen huilen in vergelijking met vrouwen die vaginaal zijn bevallen.
Dit kan de tijd om een sterke, intense band te vormen verlengen.
De warmte van vriendschap en een liefdevolle relatie met je hond zorgt voor een veilige haven van liefde en vertrouwen voor je hond.
Maar, het kan een deur openen naar problemen zoals verlatingsangst als de band “te hecht” wordt.
Oxytocine weeft een tapijt van emoties en gedrag zoals:
- liefde;
- aanhankelijkheid;
- vertrouwen;
- jaloezie en liefdesverdriet.
Oxytocine wordt geproduceerd in de hypothalamus, een deel van de hersenen, en wordt opgeslagen en vrijgegeven door de hypofyse, een kleine klier aan de basis van de hersenen.
7. Endorfine, de pijnverzachter
Endorfine, de zachte bries die de pijn verzacht, komt tevoorschijn tijdens fysieke inspanning en pijn. Het werkt als een natuurlijke pijnstiller en smeedt samen met dopamine een pad naar geluk. Honden genereren endorfine tijdens beweging, spel, eten en paring.
Wanneer je hond zich down of ongemakkelijk voelt, kan een wandeling of speelsessie dienen als een zonnige opklaring. Kauwen en snuffelen zijn als warme dekens die geluksgevoelens bij veel honden stimuleren.
Emoties en gedrag: plezier, blijdschap. Productie: in de hypofyse (neurotransmitter).
8. Cortisol; De spanningzoeker
Cortisol, de wakende wachter van ons alertheidssysteem, is niet alleen de brenger van stress, maar houdt ons scherp en is essentieel voor overleven.
Het is fascinerend dat zelfs positieve ervaringen zoals een spannende date of een schoolreisje, de alarmbellen van cortisol kunnen laten rinkelen.
Net zoals bij mensen, kunnen ook bij honden positieve ervaringen leiden tot een verhoging van het cortisolniveau, het stresshormoon.
Dit wordt meestal geassocieerd onaangename of stressvolle situaties, maar dit hoeft niet het geval te zijn.
Hier zijn enkele voorbeelden:
Opwinding: Wanneer een hond opgewonden is over een wandeling, het bezoek van een geliefde persoon, of speeltijd, kan dit leiden tot een verhoging van het cortisolniveau. De anticipatie en opwinding kunnen de hormoonspiegels tijdelijk verhogen.
Spelen met andere honden: Hoewel dit leuk en stimulerend kan zijn voor een hond, kan het competitieve of ruwe spel ook leiden tot een toename van cortisol.
Training of leren van nieuwe trucs: Positieve trainingssessies kunnen opwindend en belonend zijn voor honden. Het leren van nieuwe vaardigheden en het krijgen van beloningen kan de cortisolspiegels verhogen.
Nieuwe Ontdekkingen: Het verkennen van een nieuwe omgeving of het ontmoeten van nieuwe dierenvrienden kan zowel opwindend als stressvol zijn, wat kan leiden tot een toename van cortisol.
Etenstijd: De anticipatie op een maaltijd of het krijgen van een speciale traktatie kan ook de cortisolspiegels verhogen.
In al deze gevallen is het belangrijk om te onthouden dat een verhoging van het cortisolniveau niet per se negatief is.
Het is een natuurlijke reactie van het lichaam op opwindende, nieuwe of uitdagende situaties.
Echter, langdurige of chronische verhogingen van cortisol kunnen nadelig zijn voor de gezondheid van de hond, dus het is belangrijk om een balans te vinden en stressvolle situaties waar mogelijk te verminderen.
Een opeenstapeling van stressvolle momenten kan leiden tot een overvloed aan stress.
Het is belangrijk te weten dat cortisol een aftocht van 5 tot 8 uur nodig heeft om uit het lichaam te verdwijnen, wat verklaart waarom stress niet onmiddellijk verdwijnt. Honden met veel opgebouwde stress kunnen sneller agressief gedrag vertonen en geïrriteerd en humeurig worden.
De donkere wolken van pijn kunnen ook voor een storm aan spanning en stress zorgen in honden. In hun bloed is een verhoogd cortisolgehalte te vinden.
Deze honden zullen eerder agressief reageren, zowel door de pijn als door het onprettige gevoel dat ze ervaren.
Emoties en gedrag gerelateerd aan cortisol:
- Frustratie;
- Irritatie;
- Nervositeit;
- Boosheid;
Cortisol bij honden wordt geproduceerd in de bijnieren (hormoon).
Het samenspel tussen Hormonen en de darmen bij jouw hond
De interactie tussen hormonen en de darmen is een fascinerend aspect van de gezondheid en het welzijn van zowel mensen als honden.
Dit interactieve systeem staat bekend als de as van de hersen-darm-hormonen.
Hier zijn een paar manieren waarop hormonen en de darmen van je hond met elkaar kunnen samenspelen:
Serotonineproductie:
- Een groot deel van serotonine, een neurotransmitter die het humeur reguleert, wordt geproduceerd in de darmen. Serotonine is cruciaal voor het bevorderen van een gevoel van welzijn en geluk. Het helpt ook bij het reguleren van de darmbewegingen.
Stressreactie:
- Stresshormonen zoals cortisol kunnen de darmfunctie beïnvloeden. Stress kan leiden tot veranderingen in de darmflora en kan symptomen van gastro-intestinale stoornissen verergeren. Gastro-intestinale stoornissen zijn problemen met de maag en de darmen. Het is net alsof het buikgebied van je hond een beetje in de war is en niet goed werkt zoals het hoort.
Darmbacteriën:
- Deze micro-organismen kunnen hormonen produceren en moduleren, en kunnen op hun beurt worden beïnvloed door hormonale veranderingen in het lichaam van je hond.
De darmen bevatten een uitgebreide microbiële gemeenschap bekend als het microbioom.
Het microbioom is een verzameling van alle micro-organismen, zoals bacteriën, virussen en schimmels, die in en op ons lichaam leven. Bij honden is dit ook het geval.
Vooral in de darmen zijn veel van deze kleine beestjes aanwezig en ze helpen met het verteren van voedsel en kunnen ook invloed hebben op de gezondheid en het gedrag van je hond. Het is dus een soort van kleine dierentuin van micro-organismen die samenwerken om je hond gezond te houden.
Voedselinname en Hormonale regulatie:
- Hormonen zoals ghreline en leptine, die respectievelijk honger en verzadiging reguleren, kunnen worden beïnvloed door de gezondheid en de functie van de darmen. Een goede darmgezondheid kan bijdragen aan een evenwichtige hormonale regulatie van de eetlust.
Immuunsysteem:
- Veel van het immuunsysteem bevindt zich in de darmen van je hond, en hormonen kunnen het immuunsysteem beïnvloeden. Een gezond darmmicrobioom kan bijdragen aan een evenwichtige immuunrespons, wat op zijn beurt kan bijdragen aan een evenwichtige hormonale respons op stress en infecties.
Het bevorderen van een goede darmgezondheid door een gebalanceerd voeding, probiotica, en het verminderen van stress kan bijdragen aan een evenwichtige hormonale omgeving in het lichaam van je hond, wat op zijn beurt kan bijdragen aan een beter gedrag en welzijn.